Laten we daarom met het begin herbeginnen, dachten de samenstellers van Kritische Klassieken. Zijn debuut De generaal van het dode leger (1963), het negentiende deel van de bijzondere originele reeks, is misschien niet zijn allerbeste boek, maar het is ook geen buitenbeentje in zijn oeuvre: het is meteen vintage Kadare.

Een Italiaanse generaal en een priester reizen naar Albanië om twintig jaar na de feiten alle gesneuvelde Italiaanse soldaten van de Tweede Wereldoorlog op te graven en te repatriëren. Dat doet wat met een mens. Er hangt een unheimische spanning en vijandigheid over het bizarre verhaal, dat ook verfilmd werd. De publicatie bracht Kadare in een lastig parket, ook in zijn later werk hekelde hij (onrechtstreeks) het totalitarisme in zijn vaderland. Dat maakte zijn relatie met Albanië en zijn dictator Hoxha lastig en dubbelzinnig, en ook na de val van het IJzeren Gordijn bleef hij kritisch.

Trouwens: alleen al voor het grondige, interessante en verre van obligate nawoord van kenner Piet de Moor is deze fraaie heruitgave essentiële lectuur. Als ook u dit boek achter de kiezen hebt, weten we volgende oktober waarover we praten, mocht Kadare alsnog de Nobel krijgen.

Vertaald door Henne van der Kooy, Schokland (Kritische Klassieken 19), 248 blz., 24 €.

Ismail Kadare (1936) is niet meer onbekend in Nederland. De vertaling van zijn werk valt samen met meer interesse voor de Albanese cultuur en geschiedenis. Kadare's romans zijn een ontdekkingsreis, die de lezer steeds dieper in het bewustzijn van zijn volk voeren en historische gebeurtenissen trachten te verklaren aan de hand van volkslegendes, mythes en eeuwenoude verhalen. Deze elementen zijn ook in deze roman uit 1970 weer aanwezig. Twintig jaar na de oorlog komen in Albanie͏̈ een Italiaanse generaal en priester om de stoffelijke resten van Italiaanse soldaten op te sporen. Tijdens een moeizame tocht door het land beginnen ze een reis naar het verleden die ze de lessen van elke oorlog leert - een duidelijke scheiding tussen het tragische en het groteske, tussen het heldhaftige en bedroevende bestaat niet. Als tweede thema in het verhaal komen de traditioneel trotse houding en dapperheid van de Albanezen naar voren. Dit soort thema's zal geen breed publiek aantrekken. Voor degenen die zich interesseren in de Balkan (en specifiek Albanie͏̈) zal dit subjectieve relaas als een toelichting dienen tot de cultuur en mentaliteit van het volk.